Velen zullen de sticker wel kennen: “Bij brand geen lift”. Deze uitspraak is heel lang van kracht geweest, alhoewel dit nooit wettelijk was vastgelegd. Liften en gebouwen zijn in de regel niet ontworpen om gebruikt te worden bij brand, met uitzondering van zogenaamde (kostbare) brandweerliften. Echter die kunnen in geval van brand alleen door opgeleide brandweerlieden worden bediend. Toch is er bij een toenemende vergrijzing van onze bevolking een maatschappelijke roep om voor evacuatie van minder zelfredzame personen uit gestapelde bebouwing liften te gebruiken, ook wanneer er (nog) geen brandweer ter plaatse is. Recente gebeurtenissen hebben echter duidelijk gemaakt dat dit niet zomaar kan. De Technische Commissie (TC) van VLR en NLB hebben hier daarom een handige leidraad voor geschreven.
Nuance is op z’n plaats
Iedereen zal begrijpen dat een gewone personenlift niet ontworpen is om tijdens brand te functioneren. We zullen dus niet zomaar zeggen dat het nu ineens toch kan. Daarnaast is het lastige dat het publiek vaak geen ‘grijs’ kent tussen ‘zwart’ en ‘wit’. Toch maakt de actualiteit het noodzakelijk om hier nuances in aan te brengen, zodat we kunnen stellen “het gebruiken van de lift bij brand als evacuatiemiddel kan niet, tenzij er doordachte maatregelen zijn genomen”.
Denkrichting
In dit artikel beschrijven we niet de specifieke mogelijkheden die de leidraad in kaart brengt. Daarvoor verwijzen we naar de leidraad. Wel beschrijven we hier de denkrichting. Als er brand is in een gebouw, is er vaak niet overal brand, maar desondanks worden alle moderne liften bij brandalarm automatisch naar de begane grond geleid en worden daar de deuren geopend. Indien een gebouw goed gecompartimenteerd is, zou je je kunnen voorstellen dat liften in de compartimenten waar (nog) geen brand is, wel in bedrijf kunnen blijven en gebruikt kunnen worden voor evacuatie. Het is hierbij wel van belang dat aan de nodige voorwaarden is voldaan, bijvoorbeeld dat de voeding (stroomvoorziening) gegarandeerd is. Je moet er niet aan denken dat een lift stil komt te staan, omdat ergens anders de hoofdvoedingskabel is verbrand. Ook moet er een systeem zijn dat alarm geeft en de lift automatisch naar een veilige stopplaats dirigeert wanneer de brand te dichtbij komt. Daarnaast moeten er regels komen over de vraag voor wie de lift in die omstandigheden beschikbaar is. Als de brandweer de lift nodig heeft voor de brandbestrijding, kan deze niet tegelijkertijd als evacuatielift worden gebruikt. Tot slot is het verstandig apparatuur te installeren die vuur en rook! per compartiment kan detecteren en de lift of liften daar correct op laat reageren.
Wet- en regelgeving
De TC verwijst in de leidraad naar nationale en internationale normen die reeds van kracht zijn, dan wel in voorbereiding. Deze bieden aanvaarde aanwijzingen voor het gebruik van liften bij brand waar in ieder geval rekening mee moet worden gehouden.
Maatwerk is nodig
Het is duidelijk dat per gebouw bekeken moet worden naar wat gelet op de bouwkundige situatie de mogelijkheden zijn. Daarnaast moeten er in vrijwel alle gevallen technische- en organisatorische maatregelen genomen worden, indien je bij brand liften veilig als evacuatielift wilt inzetten. Onmogelijk is het zeker niet! Het advies van de TC is om aan de hand van de leidraad en onder leiding van een deskundige de mogelijkheden te onderzoeken en daar alle partijen bij te betrekken. Dan kan je tot veilige en werkbare oplossingen komen.
